Sebze ve meyvelerde halk sıhhati için risk içeren pestisit kalıntıları savları devam ederken, toplumsal medyada aktifliği tartışmalı teknikler süratle yayılıyor. Dr. Müge Kesici Baysoy, sorunun lakin üreticilerin şuurlu uygulamaları ve aktif kontrol sistemiyle çözülebileceğine dikkat çekti.
Tarım eserlerinde pestisit kalıntısı bulunduğuna dair savlar kamuoyu gündeminde yerini korurken tahlil için gözler üretici şuuruna ve kontrol sistemlerine çevrildi. Bahçeşehir Üniversitesi Sürdürülebilir Besin Sistemleri Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. Müge Kesici Baysoy bahsin bilimsel boyutunu ve tahlil yollarını anlattı.
Ciddi sıhhat meselelerine neden olduğu bilinen pestisitle ilgili toplumsal medyada pek çok tahlil önerisi argümanları, hatta pestisit kalıntılarını tespit ettiği öne sürülen ölçüm aygıtlarının tanıtımları sık yer alıyor. Pestisit eserlerinin çok çeşitli olduğunu ve farklı etken unsurlar içerdiğini belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, “Besin hususlarının üretimi, tüketimi ve depolamaları sırasında, besin pahasını bozan ve besinleri yok eden, ziyan veren haşereleri, mikroorganizmaları ve başka zararlıları (pestleri) yok etmek için kullanılan fizikî, kimyasal yahut biyolojik savaş unsurlarına pestisit denir. Yumuşakçalara, kuşlara, başka farklı organizmalara karşı farklı içeriklere sahip pestisitler kullanılır. 1945’ten itibaren daha çok bitki kökenli pestisitler kullanılırdı. Fakat 1960’dan, yeşil ihtilalin hızlandığı devirden sonra daha faal olan kimyasal pestisitler kullanılmaya başladı. ve vakit içinde çok fazla çeşitlilikte pestisit gurupları ortaya çıktı” dedi.
Kanser riskini arttırıyor
Pestisitlerin insan sıhhati için çok tehlikeli olduğunu ve bu ilaçlara bağlı ölümlerin raporlandığını tabir eden Dr. Kesici Baysoy, şunları söyledi:
“Bunların hepsi kimyasal unsurlar Hepsinin farklı farklı etken hususları ve limit dozu var. Bu dozu aşınca hepsinin önemli bir toksik tesiri var. Bununla ilgili dünyada pek çok vefat raporu dahi var. Kimi etken hususlar az alınsa dahi toksik özellik gösterebiliyor. Bu durum çok kıymetli zira kimi kanser cinslerinin ana sebebinin tarım ilaçları olduğuna dair çalışmalar olduğunu da biliyoruz.”
Üretici sorumlu davranmalı
Pestisitlerin kalıntısının azaltılması için çiftçilerin ilaçlama kurallarına uymasının çok değerli olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, kontrollerin de sıkılaştırılmasının değerine dikkat çekti. Kesici, şu bilgileri verdi:
“Tarım ilaçlarının üzerinde, hangi dozda, ne halde kullanılacağı bilgisi vardır. Tıpkı vakitte tarım ilacının ne kadar müddette tesirini kaybedeceği de belirtilir. Çiftçilerin buna uyması çok değerli. Zira birtakım pestisit cinsleri zerzevatın ya da meyvenin içine de nüfuz eder. Lakin bitki güneş ışığından da faydalanarak bu pestisiti vakit içerisinde parçalayarak etkisiz hale getirir. Bu dönüşüm için muhakkak vakte muhtaçlık vardır. Örneğin; ilacın tesirinin biteceği müddet 20 gün ise bundan evvel hasat yapılmamalıdır. Lakin birtakım çiftçiler, ilaçlama yaptıktan sonra bu süreyi beklemeyebiliyor. Bazen, pazara yeni çıkan bir eserin fiyatı yüksek olacağı için karlılık gözetilerek erken hasat yapılabildiğini duyuyoruz. Natürel bu sırada yapılacak kontroller de çiftçilerimize hem yol gösterecek hem de yanlışsız hasat vaktine uymalarını sağlayacaktır. Bu yahut gibisi durumlar bizleri yüksek kalıntı ile karşı karşıya bırakan sebeplerdendir.”
Denetimler daima ve kapsamlı olmalı
Dr. Müge Kesici Baysoy, insan sıhhati açısından önemli tehditler oluşturan pestisitler ile ilgili ülkemizdeki birtakım bölgelerde önemli kontrollerin yapıldığını vurguladı. Son devirlerde yüksek pestisit kalıntısı savları üzerine de yapılması gerekenler olduğunu belirten Kesici, şunları söyledi:
“Pestisit etken hususları çok farklı olabildiği için bu ilaç kalıntılarının tespiti laboratuvar ortamında gerekli ekipmanlarla yapılabilir. Hallerde ve ilgili satın almaların yapılacağı yerlerde de laboratuvarlar oluşturularak buralarda da numuneler alınarak kontroller yapılabilir. Bir de bu kontroller, birebir bölgeden ya da üreticiden gelen eserler için bir seferle sonlu olmamalı. Her yeni parti eser için tekrar kontrol yapılmalı ve limit aşımı belirlendiği durumlarda gereken ceza uygulanmalıdır. Bu sayede farklı, tarlalarda ya da sonraki hasatta ortaya çıkacak yüksek kalıntı riskinin de önüne geçilebilir. Kalıntının limitleri aşması durumunda uygulanacak cezalar, üreticinin de daha dikkatli olmasını sağlayacaktır. Tahminen eğitimlerle de bu durum desteklenebilir.”
‘Karbonatlı su sonlu ilaç tipinde etkili’
Sosyal medyada yer alan pestisite karşı tahlil tekliflerine de değinen Dr. Müge Kesici Baysoy, sıklıkla lisana getirilen meyve ve sebzelerin karbonatlı suda bekletilmesinin pestisiti yok edeceği argümanına ait, “Pestisitlerin etken hususu çok çeşitlidir. Tahminen bir iki cins etken maddeyi kabukta karbonatlı su uygulamasıyla etkisiz hale getirmek mümkündür. Lakin tüm etken unsurların giderilmesi için bu her vakit geçerli bir formül değil.” dedi. İnternet üzerinden satılan pestisit ölçüm aygıtlarıyla ilgili de konuşan Kesici, şunları söyledi:
“Pestisit üretiminde çok farklı kimyasallar kullanılır. Bu aygıtlarla bu kadar farklı etken maddeyi tespit etmek mümkün değil. Bu tespitler lakin laboratuvar ortamında yapılabilir.”
Evde arındırma imkanı kısıtlı
Pestisitten kurtulmak için konutlarda yapılabilecek tahlillerin sonlu olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, “Bu ilaçların temizlemesi için literatürde laboratuvar ortamında epey faal soğuk plazma, mikro kabarcık üzere kimi teknikler var. Fakat bunların konutlarda ya da küçük işletmelerde kullanılması mümkün değil. Yeniden de konutlarda bilhassa kabuktaki pestisiti azaltmak için eseri akan su altında bir mühlet yıkamak çok değerli. Kabuğu soyulabilecek eserleri soyarak yemek de meyve etine işlememiş pestisit için bir tahlil olabilir. Lakin açık konuşmak gerekirse burada vatandaşların yapabileceği çok fazla tahlil de yok. Üreticilerin dikkatli ve sorumlu davranması gerekiyor. Sorumlu davranmayan üreticilerin de kontrollerle ilaçları gerçek kullanmaya mecbur olmasının sağlanması gerekiyor” dedi. – İSTANBUL
About The Author
More Stories
Şişli’de D-100 Karayolu Kenarındaki Yangın Denetim Altına Alındı
Büyükçekmece’de Müteahhit Elektrik Akımına Kapılarak Hayatını Kaybetti
Sıfır Atık Forumu öncesi iş dünyasıyla çalışma toplantısı gerçekleştirildi